امور حسبی چیست
امور حسبی یک اصطلاح در فقه و حقوق اسلامی است که به کلیه امور پسندیده‌ای گفته می‌شود که شرع و قوانین اسلام خواستار اجرای آن‌ها شده اما به دلیل عدم تداخل با حقوق و امور دیگر، به عهده شخص خود می‌باشد. امور حسبی به مفهوم اعم را با توجه به قانون امور حسبی ایران می‌توان به سه دسته کلی یعنی، احکام، امور حسبی به مفهوم اخص و دستور تقسیم بندی نمود. امور حسبی مربوط به احوال شخصیه است و در آن به اموری نظیر قیمومت، ترکه میت، غائب مفقودالاثر، محجورین و موارد مرتبط با آن پرداخته می‌شود که دادگاه‌ها مکلفند در این امور رسیدگی کنند.
قانون آیین دادرسی مدنی مقرر شده است مانند (ماده 47 ق. امور حسبی) بنابراین در امور حسبی هم منازعه و مرافعه (در موارد خاص و مصرحه) صورت می‌گیرد. رسیدگی به امور حسبی تابع مقررات قانون امور حسبی است مگر خلاف آن تصریح شده باشد. در این راستا، قوه قضاییه در امور حسبی نقش مهمی دارد و با توجه به وظایف و اختیارات تبیین شده در قوانین، چهار مرجع حق دخالت در امور حسبی را دارند که عبارتند از دادسراها، شوراهای حل اختلاف، دادگاههای خانواده و دادگاههای عمومی حقوقی. در کل، امور حسبی مرتبط با احوال شخصیه و مواردی نظیر قیمومت، ترکه میت، غائب مفقودالاثر، محجورین و موارد مرتبط با آن است که در صورت نیاز، دادگاه‌ها مکلف به رسیدگی به آن‌ها هستند.
تفاوت امور حسبی و ترافعی چیست؟
تفاوت امور حسبی و ترافعی در حقوق اسلامی و قانون مدنی وجود دارد. در امور ترافعی، دو طرف در یک اختلاف قرار دارند و به دادگاه مراجعه می‌کنند تا اختلافشان حل شود. در این مورد، دادگاه باید بر اساس شواهد و مدارک موجود، حکم صادر کند. اما در امور حسبی، شخصی که به دادگاه مراجعه می‌کند، به دنبال حل یک اختلاف نیست، بلکه به دادگاه مراجعه می‌کند تا در مورد یک مسئله خاصی حکم صادر شود. به عنوان مثال، تعیین و عزل قیم، تحریر، مهر موم، تقسیم ترکه، امور غائب مفقودالاثر، تغیر نام و موارد مشابه از امور حسبی هستند که در دادگاه بدون هیچ گونه اختلاف و مرافعه‌ای به آن رسیدگی می‌شود. در امور حسبی، دادگاه برای رسیدگی به مسئله، بر اساس شواهد و مدارک موجود، حکم صادر می‌کند. در موارد خاص و مصرحه، منازعه و مرافعه در امور حسبی نیز صورت می‌گیرد. در کل، تفاوت اصلی امور حسبی و ترافعی در این است که در امور حسبی، شخص به دادگاه مراجعه می‌کند تا در مورد یک مسئله خاصی حکم صادر شود، در حالی که در امور ترافعی، دو طرف در یک اختلاف قرار دارند و به دادگاه مراجعه می‌کنند تا اختلافشان حل شود.
